Genel Sağlık Sigortası Uygulamalarına Toplu Bakış

Özü: Ülke nüfusunun tümünü kapsaması gereken, 2012 yılından itibaren zorunlu hale gelen ve sağlık giderlerinin tek elden yapılmasını öngören genel sağlık sigortası  (GSS) sisteminde ulaşılmış son aşama; milletvekilleri ile yüksek yargı organları başkan ve üyeleri için getirilmiş istisnalar, GSS uygulamalarında resmi  ve özel sağlık kurum/kuruluşları açısından tespit edilmiş aksaklıklar, GSS konusunda alınması gerekli görülen bazı tedbirler;

Emekli/deneyimli denetim elemanı gözü ile, olabildiğince nesnel ölçütler içerisinde  kamuoyunu ve yetkileri aydınlatmak amacıyla tarafımdan hazırlanmış, (GSS sistemi konusunda bilgi notu niteliğindeki) bu raporda açıklanmaya çalışılmıştır.

I-GENEL SAĞLIK SİGORTASI

1-2006 yılında (5510 ve 5502 sayılı olanlar başta olmak üzere) sosyal güvenlik ve sosyal sigortalar alanında reform niteliğinde yasal düzenlemeler yapılmıştır. SSK, Bağ-Kur ve T.C. Emekli Sandığı kuruluş kanunları yürürlükten kaldırılmış, bunlar tarafından verilmekte olan hizmetler  yeni kurulmuş olan SGK Başkanlığı bünyesinde birleştirilmiştir.

Bu arada kişilerin sağlıklarının korunması, sağlık riskleri ile karşılaşmaları halinde de oluşan harcamaların finansmanı için genel sağlık sigortası (GSS) ihdas edilmiştir. Sigortalılara  sağlık yardımlarının SGK aracılığıyla tek elden yapılması, toplumun tüm  bireylerinin GSS olması kabul edilmiştir.

Bu bağlamda;

İlk olarak (4/1-a) SSK, 4-1/b (Bağ-Kur ), 4/1-c (Emekli Sandığı) ve isteğe bağlı sigortalılar ile bunların bakmakla yükümlü oldukları  kişiler  (toplam 67,8 milyon) ile aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan (toplam 6,7 milyon) vatandaşımız (Eski yeşil kartlılar, 2022 s.k. kapsamında aylık alan yaşlı/özürlü vb.) GSS kapsamına alınmıştır. (Yeterli gelire sahip olmayan vatandaşlarımızın GSS primleri Devlet (ASPB) tarafından karşılanmaktadır. Bu amaçla 2016 yılında 7 milyar TL  prim ödemesi yapılmıştır.)

2-GSS kapsamı dışında kalan TSK bünyesindeki er/erbaş, yedek subay okulu öğrencileri; 506 sayılı SSK kanununun geçici 20 maddesi kapsamındaki  (TCMB/ TMSF /İLKSAN/OYAK/Banka Yardımlaşma Sandıkları vb.) kuruluş mensupları  vb.nin GSS geçişleri için süreler belirlenmiştir.

01.01.2012 tarihinden itibaren GSS tabi olmak zorunlu hale gelmiştir.  Bu suretle doğrudan/dolaylı  sosyal güvencesi olmayanlar ile 5510 sayılı Kanun kapsamı dışında olanlar ( Sigorta primleri ASPB yatırılanlar dahil 10,2 milyon kişi)  GSS kapsamına alınmıştır.

Sayıştay Başkanlığınca yapılan denetimler sonucu bazı  raporlar da GSS sistemine ilişkin bazı aykırılıklar tespit edilmiş, Kanun kapsamındaki idarelerin bütçelerinden tedavi ve ilaç ödemesi uygulamasına son verilmesi istenmiştir. (Sayıştay, 2013)

3-06.01.2017 günlü R.G. yayımlanmış olan 681 sayılı KHK ile, askerlik görevini yapan er/erbaşlar/ ile yedek subay okulu öğrencileri (yaklaşık 350 bin personel) GSS kapsamına alınmıştır.

Geçici 20 madde kapsamındaki kuruluş mensuplarının GSS kapsamına alınmasına yönelik çalışmalar devam ise etmektedir. Bunların kapsama alınmaları için  belirlenmiş sürelerin dolması üzerine,  yapılmış yasal bir düzenleme ile   GSS geçiş tarihlerini belirleme konusunda Bakanlar Kurulu yetkilendirilmiştir.

Ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde bulunan hükümlü ve tutukluların GSS kapsamına alınmasına yönelik sorunlar henüz çözümlenemediği anlaşılmaktadır.

4-Sonuç itibarıyla, SGK Başkanlığının 2016 yılı istatistikleri göre, halen 78 milyon vatandaşımız GSS olarak tescil edilmiştir. Nüfusumuzun asgari  %97,7 sinin GSS olduğu görülmektedir. (SGK, 2016)  Ancak SGK’nın yıllık istatistiklerindeki (2022 Sayılı Kanun kapsamında aylık alan 65 yaşını doldurmuş kişilerin 5510 sayılı Kanunun 60-c/4 maddesine aykırı olarak -ve yapılmış uyarımıza karşın- GSS olarak kabul edilmemesi, aynı sayfada dahi görülen maddi tutarsızlıklar vb. ) bazı hataların elimine edilmesi;  2017 yılında kapsama alınan TSK bünyesindeki er/erbaşlar vb. dahil edilmesi halinde halinde GSS lilerin toplam nüfusa oranının daha da artacağı açıktır.

5-Devlet tarafından yapılan tedavi giderlerinin parasal tutarları hakkında bilgilerin tazelenmesi bağlamında   2016 yılında gerçekleşmiş sağlık giderlerini gösterir bir tablo aşağıya çıkarılmıştır. (Milyon TL)

Kaynak: Maliye Bakanlığı 2018 Yılı Bütçe Gerekçesi

2017 yılında ise sağlık giderleri toplamı  83,9 milyar TL olarak tahmin edilmektedir.